Loài cá heo sông Mekong đang đứng bên bờ tuyệt chủng

Động Vật Tuyệt Chủng No comments

Tình trạng ô nhiễm tại con sông lớn nhất khu vực Đông Nam Á đang đẩy quần thể cá heo Irrawaddy đến bờ tuyệt chủng, theo cảnh báo của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF).

Một con cá heo Irrawaddy. Ảnh: marinespieces.org.

Loài cá heo Irrawaddy (Orcaella brevirostris) sinh sống trên đoạn sông Mekong dài 190 km nằm giữa Lào và Campuchia. Theo báo cáo của WWF, từ năm 2003 tới nay đã có 88 con bị chết và 60% số đó là cá heo con dưới hai tuần tuổi. WWF ước tính hiện chỉ còn khoảng 64 đến 76 cá thể loài này còn sống tại sông Mekong.

Bác sỹ Verné Dove, tác giả của báo cáo và là bác sỹ thú y làm việc cho WWF Campuchia, cho biết: “Phân tích giải phẫu cho thấy cá bị chết do nhiễm khuẩn. Điều này sẽ không gây tử vong nếu hệ thống miễn dịch của cá voi không bị suy giảm do ô nhiễm môi trường”.

Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy chất trừ sâu, thủy ngân và nhiều chất độc hại khác khi mổ xác cá heo con. Những chất này có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ người dân sinh sống dọc theo sông Mekong vì họ cùng ăn cá và sử dụng nguồn nước sông giống như cá heo.

Theo bác sỹ Dove, những chất này được phân tán rộng rãi trong môi trường và như vậy ô nhiễm có thế bắt nguồn từ các nước có sông Mekong chảy qua. WWF Campuchia đang điều tra nguồn gốc của chúng.

Theo WWF, thủy ngân từ các bãi vàng đã chảy xuống sông Mekong và làm giảm khả năng miễn dịch của cá heo, khiến chúng dễ mắc bệnh truyền nhiễm hơn. Giám đốc WWF Campuchia, ông Seng Teak, nói “Cần có ngay một chương trình y tế dự phòng xuyên biên giới để quản lý những sinh vật bị nhiễm bệnh, từ đó giảm được số lượng cá chết hàng năm”.

Giao phối cận huyết giống cũng là một yếu tố khiến khả năng miễn dịch của cá heo sông Mekong suy giảm. “Cá heo sông Mekong bị cô lập với đồng loại ở những vùng nước khác trên hành tinh nên con người cần giúp đỡ chúng. Khoa học đã chứng minh nếu môi trường của loài cá có vú được bảo vệ thì số lượng của chúng sẽ tăng lên đáng kể”, ông Teak nói.

Vài nghìn con cá heo Irrawaddy từng bơi trong sông Mekong. Mặc dù được coi là động vật linh thiêng ở Campuchia và Lào, số lượng của chúng suy giảm theo từng năm bởi tình trạng sử dụng lưới đánh cá tràn lan. Gần đây chính phủ Campuchia chủ trương bảo vệ cá heo Irrawaddy để phát triển du lịch sinh thái. Vì thế việc đánh bắt cá bằng lưới trên sông Mekong bị hạn chế. Chính phủ Campuchia hy vọng các biện pháp của họ sẽ giúp số lượng cá heo tăng lên trong những năm tới.

Cá heo Irrawaddy chỉ xuất hiện trong 5 môi trường nước ngọt trên toàn thế giới, trong đó có sông Mekong. Loài cá này sống trong một đoạn sông dài tới 190 km tại Lào và Campuchia. Từ năm 2004, cá heo Irrawady sinh sống trên sông Mekong đã được xếp vào danh mục những loài bị đe dọa nghiêm trọng trong sách Đỏ của IUCN.

Sông Mekong chảy qua Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc. Đây là một trong những sông có nguồn lợi thủy sản lớn nhất thế giới. Mỗi năm nó cung cấp cho con người khoảng 2,5 triệu tấn cá, tương đương hơn 2 tỷ USD. Dòng sông này cũng cung cấp 80% protein động vật cho 60 triệu người sống dọc theo lưu vực thấp của nó.